Atıf Klasiklerinin Etkisinin ve İlgililik Sıralamalarının Pennant Diyagramları ile Analizi

Bu çalışma kapsamında bilgi erişim literatüründe atıf klasiği haline gelmiş olan Maron ve Kuhns'un 1960 yılında yayımladıkları “olasılıksal erişim” ile ilgili çalışmanın literatürdeki etkisi ilgililik kuramı (relevance theory), bilgi erişim ve bibliyometriye dayanarak geliştirilen pennant diyagramları aracılığıyla görselleştirilmiştir. Çalışmanın bir diğer önemli çıktısı da ilgililik sıralamalarıdır. Atıf dizinlerinde halihazırda kullanılmakta olan kaynakça benzerliğine dayalı ilgililik sıralamasına alternatif olarak çekirdek makalenin kaynakçası dışında diğer araştırmacıların atıflarının da hesaplamaya dahil edildiği pennant diyagramı yöntemi ile ilgililik sıralaması oluşturulmuş ve bu sıralamalar birbirleri ile karşılaştırılmıştır.




Araştırma Soruları

  1. Maron ve Kuhns’un (1960) olasılıksal erişim modeli bilgi erişim literatüründeki hangi modelleri etkilemiş ya da hangi modellerden etkilenmiştir?
  2. Maron ve Kuhns’tan (1960) önce veya sonra olasılıksal modeller konusunda ve yakın konularda çalışanlar kimlerdir?
  3. Etkileşimli pennant diyagramlarında olasılıksal erişim modelinin hangi yıllar aralığında hangi modelleri etkilediği gözlenebilir mi?
  4. Pennant diyagramları yöntemi ile elde edilen ilgililik sıralaması ile Web of Science veri tabanındaki ilgili kayıtlar (related records) özelliği ile elde edilen ilgililik sıralaması ne kadar örtüşmektedir?

Yöntem

Araştırmada Web of Science veri tabanında dizinlenen ve Maron ve Kuhns (1960) çekirdek makalesine atıfta bulunan 294 çalışma ile bu çalışmalara ait 9607 (tekil sayı 4176’dır) referansın bilgileri “.txt” ve “.xls” formatında indirilmiş ve incelenmiştir.

1. Adım

Çekirdek Makale ile Birlikte Geçiş Sıklığının (tf) Hesaplanması

Çekirdek makaleye atıf yapan çalışmalar kaynakça bilgileri ile birlikte WoS’tan “.txt” formatında indirilmiştir. Pennant diyagramının x ekseninde yer alacak çekirdek makale ile birlikte geçiş sıklığının (tf) yıllara göre hesaplanması için bir makro yazılmıştır.

2. Adım

Toplam Atıfların Yıllara Göre Dağılımının Hesaplanması

Idf değerleri çekirdek makalelere atıf yapan çalışmaların referans bilgileri ve onlara yapılan atıfların bilgilerinin yıllara göre dağılımı ile ilgilidir.

3. Adım

Standardizasyon

Çalışma kapsamında indirilen veriler standardizasyon sorununun en aza indirilebilmesi için tekbiçim hale getirilmiştir. Bu amaçla bir benzerlik makrosu hazırlanmıştır. Birleştirme işleminin doğru yapılabilmesi için makrodaki benzerlik oranı yüksek tutulmuş (%80) ve makro çıktısı birleştirme yapılmadan önce gözle kontrol edilmiştir.

4. Adım

Ortak Atıf ve Toplam Atıf Sayılarının Birleştirilmesi ve Etkileşimli Zaman Çizelgesinin Hazırlanması

Bu aşamada tf değerlerinin yıllara göre dağılımı makrosu sonucu ile idf değerleri için hazırlanan atıf raporları sonuçları birleştirilmiştir.

5. Adım

Pennant Diyagramlarının Oluşturulması

Çekirdek makaleye atıfta bulunan kaynakların kaynakçasındaki her bir çalışma pennant diyagramında bir nokta olma potansiyeline sahiptir. Eğer söz konusu çalışma çekirdek makale ile birlikte bir kere bile anıldıysa pennant diyagramında bir nokta olarak yerini almaktadır.

6. Adım

Etkileşimli Zaman Çizelgesinin Oluşturulması

Etkileşimli zaman çizelgesi programının kodları için Google’ın API ve kaynak kodu paylaşım platformu Google Geliştirici’den (https://developers.google.com/web/) yararlanılmıştır.

7. Adım

Kaynakça Benzerliğine Dayalı İlgililik Sıralamasının Oluşturulması

Pennant diyagramları yaklaşımında ortak atıf ve toplam atıf sayılarına bakılarak yapılan tf*idf ağırlıklandırma hesaplaması yöntemiyle elde edilen ilgililik sıralaması oluşturulmuştur. MS Excel programında yazılan makrolar ile ortak atıf sayıları ve toplam atıf sayıları hesaplanarak 4176 çalışmanın ilgililik sıralaması hazırlanmıştır.

Akbulut, M. Atıf Klasiklerinin Etkisinin ve İlgililik Sıralamalarının Pennant Diyagramları ile Analizi, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2016.

Kabul Tarihi
16 Haziran 2016
Danışman
Prof. Dr. Yaşar Tonta
  • Clients
  • Clients
  • Clients

Ayrıntılı bilgi için

mugeakbulut@gmail.com